Κωνσταντίνος Δημ. Μαρίτσας " Πολιτισμός & Φυσική Επιλογή "

"Και σκέφτηκε ότι τη φιλοσοφία
δεν μπορεί κανείς να τη μάθει,
έτσι όπως μαθαίνει τα άλλα μαθήματα.
Αυτό που μπορεί κανείς να μάθει
είναι να σκέφτεται φιλοσοφικά."

Πάντα πίστευα ότι η επιστήμη είναι ανώτερη από τη φιλοσοφία.
Ότι η επιστήμη εκφράζει την αλήθεια, η δε φιλοσοφία είναι κενός λόγος, ακαταλαβίστικες προτάσεις, που δε λένε τίποτα. Τώρα πια, πιστεύω ότι μόνο η φιλοσοφία μπορεί να προσεγγίσει την "αντικειμενική" αλήθεια και πραγματικότητα.
"Όταν και κατά το μέτρο που μια επιστήμη βγαίνει από την περιοχή της ορθότητας και φτάνει σε μιαν αλήθεια, δηλαδή στην ουσιαστική αποκάλυψη των όντων σαν τέτοιων, τότε είναι φιλοσοφία."

Η φιλοσοφία δεν έχει, και δεν μπορεί να έχει, περιορισμούς.
Ενώ: "Υπάρχει ένας περιορισμός στην επιστημονική έρευνα, η οποία αρνείται να αντιμετωπίσει ορισμένα ερωτήματα του είδους: Ποιο είναι το νόημα της ζωής;
Πώς άρχισαν όλα;
Τι κάνουμε πάνω στη Γη;
Η επιστήμη δεν έχει τίποτα ν' απαντήσει σ' αυτά.
Δεν ξέρω καν αν η επιστημονική πρόοδος θα επιτρέψει να δοθεί μία απάντηση.
Ένας ολόκληρος τομέας έχει αποκλεισθεί από την επιστημονική έρευνα, αυτός που αφορά στην καταγωγή του κόσμου, τη σημασία της ανθρώπινης ζωής, τον "προορισμό" της ανθρώπινης ζωής.
Όχι ότι αυτές οι ερωτήσεις είναι μάταιες.
Ο καθένας από εμάς, αργά ή γρήγορα, τις θέτει. Αυτές οι ερωτήσεις, όμως, τις οποίες ο Karl Popper αποκαλούσε τελικές (ultimate), αφορούν στη θρησκεία, στη μεταφυσική, ή στην ποίηση.
Καμία επιστήμη δεν μπορεί να δώσει απαντήσεις σε αυτού του είδους τις ερωτήσεις." (η υπογράμμιση δική μου).

Η διαφορά επιστήμης και φιλοσοφίας είναι: η "επιστήμη" διαθέτει γεγονότα, που προσπαθεί να τα εντάξει σε μία Πάτρα, 19-10-2004
Αγαπητέ κ. Μαρίτσα,

Σας ευχαριστώ για την καλοσύνη που είχατε να μου στείλετε το ενδιαφέρον βιβλίο σας «Πολιτισμός και φυσική επιλογή».
Και δεν το αναφέρω αυτό από αβροφροσύνη διότι είναι όντως ένα βιβλίο με πρωτοτυπία αλλά και με ένα πολύ φιλόδοξο στόχο.
Ο πολιτισμός και η φυσική επιλογή, δυο διαφορετικές φαινομενικά παράμετροι (εγκέφαλος - σώμα) που συγκλίνουν στον ίδιο στόχο, την εξελικτική πρόοδο του ανθρώπου είναι ένα θέμα που συζητείται και προσεγγίζεται από πολλούς ερευνητές.
Οι δικές σας όμως «διασταυρώσεις» και συσχετίσεις, ανεξάρτητα αν συμφωνεί κανείς ή όχι είναι όντως ενδιαφέρουσες και ευφυείς? μια ιδιότυπη παρουσίαση του θέματος που προκαλεί αναμφίβολα πολλές σκέψεις στον αναγνώστη.
’Αλλωστε αυτός είναι ο στόχος του κάθε βιβλίου.
Η συνάντηση με την αλήθεια είναι έτσι και αλλιώς ιδιαίτερα δύσκολη και βασανίζει την ανθρωπότητα ανά τους αιώνες.
Και τα δικά σας ερεθίσματα είναι αναμφίβολα σημαντικά, όπως και ο τρόπος σκέψης σας. Συγχαρητήρια.

Με εκτίμηση
Σ. Ν. Αλαχιώτης

λογική σειρά, ενώ η "φιλοσοφία" διαθέτει μία λογική σειρά, στην οποία προσπαθεί να εντάξει τα γεγονότα. Πάτρα, 19-10-2004
Αγαπητέ κ. Μαρίτσα,

Σας ευχαριστώ για την καλοσύνη που είχατε να μου στείλετε το ενδιαφέρον βιβλίο σας «Πολιτισμός και φυσική επιλογή».
Και δεν το αναφέρω αυτό από αβροφροσύνη διότι είναι όντως ένα βιβλίο με πρωτοτυπία αλλά και με ένα πολύ φιλόδοξο στόχο.
Ο πολιτισμός και η φυσική επιλογή, δυο διαφορετικές φαινομενικά παράμετροι (εγκέφαλος - σώμα) που συγκλίνουν στον ίδιο στόχο, την εξελικτική πρόοδο του ανθρώπου είναι ένα θέμα που συζητείται και προσεγγίζεται από πολλούς ερευνητές.
Οι δικές σας όμως «διασταυρώσεις» και συσχετίσεις, ανεξάρτητα αν συμφωνεί κανείς ή όχι είναι όντως ενδιαφέρουσες και ευφυείς? μια ιδιότυπη παρουσίαση του θέματος που προκαλεί αναμφίβολα πολλές σκέψεις στον αναγνώστη.
’Αλλωστε αυτός είναι ο στόχος του κάθε βιβλίου.
Η συνάντηση με την αλήθεια είναι έτσι και αλλιώς ιδιαίτερα δύσκολη και βασανίζει την ανθρωπότητα ανά τους αιώνες.
Και τα δικά σας ερεθίσματα είναι αναμφίβολα σημαντικά, όπως και ο τρόπος σκέψης σας. Συγχαρητήρια.

Με εκτίμηση
Σ. Ν. Αλαχιώτης

Στη συνέχεια παραθέτω τον ορισμό της "Φιλοσοφίας" και τη σημασία της λέξης "Επιστήμη". Ο ορισμός της Φιλοσοφίας είναι:
"Φιλοσοφία η ΑΝ (φιλοσοφώ) η αγάπη της σοφίας (=γνώσεως) φιλομάθεια προσεκτική διερεύνησις απάθεια φιλοσοφική, στωικότης, το ασυγκίνητον, σύνολον αντιλήψεων ή πεποιθήσεων, αναφερομένων εις τας αρχάς των όντων και των πραγμάτων, εις τον ρόλον του ανθρώπου εντός του σύμπαντος σύστημα ιδεών, προϋποθέτον κριτικήν σκέψιν επί των προβλημάτων αυτών, διδασκαλία, σύστημα ενός φιλοσόφου, μιας σχολής μιας εποχής "η φιλοσοφία του Αριστοτέλους" σύστημα αρχών, το οποίον τοποθετείται ή λαμβάνεται ως υπόθεσις δια να εξηγηθή ή να ταξινομηθή ωρισμένη σειρά γεγονότων ιδιαίτερον σύστημα, το οποίον δημιουργεί τις δι' εαυτόν, δια την συμπεριφοράν του εις την ζωήν, η σύνεσις εκείνου, ο οποίος γνωρίζει να υπομένη με σταθερότητα τα ατυχήματα της ζωής: "Αντιμετωπίζω τον πόνον μου με φιλοσοφίαν" Γενική Φιλοσοφία, ονομασία διδομένη ενίοτε σήμερον εις την μεταφυσικήν Φιλοσοφία της φύσεως, σύστημα φιλοσοφικόν, επιζητούν να παράσχη ωλοκληρωμένην ερμηνείαν του κόσμου δια της σκέψεως και ενίοτε δια της διαλεκτικής.
(Η μορφή αυτή της φιλοσοφίας αντεπροσωπεύθη κυρίως υπό του Σέλλινγκ και του Εγέλου.
Επεκρίθη υπό του Έγκελς εις το έργον του Ο Λουδοβίκος Φόυερμπαχ και το τέλος της γερμανικής κλασσικής φιλοσοφίας) πρώτη φιλοσοφία, παλαιά ονομασία της μεταφυσικής - (αρχ.) η θεωρητική σπουδή και μάθησις κατά σύστημα η κατ' επιστήμην άσκησις περί την ρητορικήν ή την διαλεκτικήν (μον.) (Εκκλ.) η θεολογία θεωρητικός βίος." (υπογράμμιση δική μου).

Η σημασία της λέξης "Επιστήμη" είναι:

"Επιστήμη
Ετυμολογία: [λόγ. αρχ. επιστήμη & σημδ. γαλλ. science, sciences (πληθ.) λατ. scientia μτφρδ. του αρχ. επιστήμη]. Γραμματική: η , [epistνmi] O30
Σημασίες:
α. η ορθολογική και μεθοδική έρευνα του επιστητού και το σύνολο των συστηματοποιημένων γνώσεων, που προέρχονται από αυτή. Παραδείγματα: Δημιουργία εξέλιξη πρόοδος παρακμή της επιστήμης.
Σχέσεις επιστήμης και φιλοσοφίας τεχνολογίας θρησκείας.
Eπιτεύγματα εφαρμογές της επιστήμης.
α-1. σύνολο επιστημόνων.
β. κάθε κλάδος της επιστήμης, όπως αυτή έχει διαιρεθεί, ιδίως με βάση το αντικείμενο που ερευνά.

Παραδείγματα:

H ιατρική νομική μαθηματική γεωπονική θεολογική επιστήμη. Σπουδάζω μια επιστήμη - φοιτώ για να αποκτήσω γνώσεις γύρω από αυτήν. Aσχολούμαι με μια επιστήμη - είμαι επιστήμονας, ερευνητής κτλ.
H ορολογία μιας επιστήμης. γ. (συνήθως πληθ.) για επιστήμες με κοινά στοιχεία, ιδίως με κοινό αντικείμενο. Παραδείγματα: Διαίρεση των επιστημών.
Φυσικές κοινωνικές ιστορικές πολιτικές ανθρωπιστικές επιστήμες.
Eπιστήμες του ανθρώπου. Kαθαρές επιστήμες, που δεν έχουν καμία πρακτική εφαρμογής ANT εφαρμοσμένες επιστήμες. Eμπειρικές απόκρυφες επιστήμες.
δ. (προφ.) ως υπερβολικός χαρακτηρισμός για ορισμένη δραστηριότητα ή σύνολο εμπειρικών γνώσεων.

Παραδείγματα:
H μαγειρική δεν είναι απλό πράγμα, είναι αληθινή επιστήμη. ΦΡ ανάγω κάτι σε επιστήμη."

Ποια είναι η σχέση φιλοσοφίας και επιστήμης;
Είναι αντίθετες ή αλληλοσυμπληρώνονται; Νομίζω, ότι μέχρι τον Αριστοτέλη , υπήρχε μόνο η φιλοσοφία και όλοι ήσαν φιλόσοφοι. "Όταν λέμε φιλοσοφία, εννοούμε ένα νέο τρόπο σκέψης, που γεννήθηκε γύρω στα 600 π.Χ. στην Ελλάδα."
Όταν όμως η γνώση προόδευσε, δύσκολα μπορούσε ένας άνθρωπος να ασχολείται με όλο το φάσμα της φιλοσοφίας - από την ατομική θεωρία μέχρι τη λογική. Τότε γεννήθηκε η ανάγκη διαχωρισμού της "γνώσης":
"Ήταν ο πατέρας (εννοεί τον Αριστοτέλη - σημείωση δική μου) της Συστηματολογίας, κι αυτός ξεχώρισε και κατέταξε σε κατηγορίες τους διάφορους τομείς της γνώσης."
Αν παραφράσουμε το απόσπασμα ως εξής:
"Ήταν ο πατέρας της Συστηματολογίας, κι αυτός ξεχώρισε και κατέταξε σε επιστήμες τους διάφορους τομείς της φιλοσοφίας", τότε θα είναι ξεκάθαρη η σχέση φιλοσοφίας και επιστήμης ή, ορθότερα, φιλοσοφίας και επιστημών.

Με την έννοια "τομείς" (ή επιστήμες) θεωρούνται τα σύνολα των ομοειδών φαινομένων, που οι άνθρωποι έχουν ομαδοποιήσει για να μελετήσουν.

Η ομαδοποίση και ο διαχωρισμός της γνώσης (φιλοσοφίας) σε τομείς (επιστήμες) είναι καθαρά ανθρώπινη ενέργεια και δεν έχει καμιά σχέση με τη φύση.
Η φύση είναι μία και ενιαία. Ποιος μπορεί να πει ότι τα ουράνια σώματα υπακούουν σε διαφορετικούς νόμους από τα στοιχειώδη σωματίδια ή ακόμα και από την ίδια τη ζωή;

Γι' αυτό και:
(α) Όταν αντιστοιχίσουμε τα μεγέθη δύο παράλληλων τομέων (επιστημών) της γνώσης (φιλοσοφίας), π.χ. ηλεκτρισμός και μηχανική, ένα προς ένα, τότε οι ίδιες μαθηματικές εκφράσεις που συνδέουν τα μεγέθη του ηλεκτρισμού συνδέουν και τα μεγέθη της μηχανικής.
Οι "παράλληλοι τομείς" που αναφέρονται σε διαφορετικά φαινόμενα (π.χ. ηλεκτρισμός, μαγνητισμός, βαρύτητα κτλ.) αλλά στο ίδιο επίπεδο (π.χ. μικρόκοσμος, μακρόκοσμος κτλ.).
Ήτοι οι ίδιοι νόμοι, με διαφορετική περιγραφή, ισχύουν σε όλους τους παράλληλους τομείς της γνώσης.

(β) Όταν αντιστοιχίσουμε τα μεγέθη δύο καθέτων τομέων της γνώσης, πχ. πυρηνική και αστρονομία, ένα προς ένα, τότε οι ίδιες μαθηματικές εκφράσεις που συνδέουν τα μεγέθη της πυρηνικής συνδέουν και τα μεγέθη της αστρονομίας. Οι "κάθετοι τομείς" αναφέρονται στα ίδια φαινόμενα, αλλά σε διαφορετικά επίπεδα. Ήτοι οι ίδιοι νόμοι, με διαφορετική περιγραφή, ισχύουν σε όλους τους κάθετους τομείς της γνώσης.

Συνεπώς:
(γ) Όταν αντιστοιχίσουμε τα μεγέθη δύο τομέων της γνώσης, πχ. πυρηνική και ψυχολογία, ηλεκτρισμός και βιολογία, ένα προς ένα, τότε οι ίδιες μαθηματικές εκφράσεις, που συνδέουν τα μεγέθη του ενός τομέα της γνώσης, συνδέουν και τα μεγέθη του άλλου τομέα της γνώ-σης.

Η έρευνα στους τομείς της γνώσης προχωρά με γοργούς, αλλά άνισους, ρυθμούς. Κάποιοι τομείς έχουν προοδεύσει πολύ, κάποιοι άλλοι καθόλου.
Ένα παράδειγμα από τη Φυσική είναι το επόμενο:
"Πώς μπορούμε να βεβαιώσουμε ότι το ηλεκτρόνιο είναι πράγματι στοιχειώδες;
Μήπως είναι δυνατό αυτό που θεωρείται σήμερα θεμελιώδες να βρεθεί αύριο ότι είναι σύνθετο;
Στο κάτω-κάτω τα σημερινά άτομα ήταν τα στοιχειώδη σωματίδια του δέκατου ένατου αιώνα.
Δε θα μπορούσε η ιστορία να επαναληφθεί; Υπάρχουν πολλά πειραματικά δεδομένα, που μας κάνουν να πιστεύουμε ότι η ιστορία δεν θα επαναληφθεί και ότι σωματίδια, όπως το ηλεκτρόνιο, το πρωτόνιο και το νετρόνιο, ποτέ δε θα βρεθούν να είναι σύνθετα με την ίδια έννοια, με την οποία το άτομο του υδρογόνου βρέθηκε να είναι σύνθετο. (Σ.Μ. Αν το βιβλίο γραφόταν σήμερα, πολύ πιθανό ο συγγραφέας να είχε αποφύγει αυτή τη δήλωση)."

Νιώθοντας ο άνθρωπος την ενότητα της φύσης, η πρόοδος της ατομικής θεωρίας προκαλεί παράλληλα πρόοδο και στις άλλες θεωρίες, όπως:
"Ο George-Louis Buffon (1707-1788), ενθουσιώδης μαθητής και μεταφραστής του Νεύτωνα (1643-1727), προσπάθησε να βρει στα έμβρια σώματα την ασυνέχεια της ύλης και να παραλληλίσει τον κόσμο των όντων με τον κόσμο των πραγμάτων, όπως τον θεωρούσε η μηχανική στο εσωτερικό της ίδιας ατομικής θεωρίας: αυτή είναι η σημασία της εντελώς θεωρητικής έννοιας του οργανικού μορίου."
Όλα υπακούουν στην ίδια λογική, όλα είναι ίδια.
Η αναζήτηση "μιας" θεωρίας, που να εξηγεί τα πάντα στη φύση είναι το όνειρο πολλών φιλοσόφων και επιστημόνων, όπως εκφράζεται στο βιβλίο Όνειρα για μια Τελική Θεωρία - Η αναζήτηση των θεμελιωδών νόμων της φύσης . Ελπίζω και το παρόν βιβλίο να συνεισφέρει, έστω και το ελάχιστο, προς αυτή την κατεύθυνση.

Θα ήθελα να κλείσω το παρόν κεφάλαιο με την άποψη περί φιλοσοφίας και επιστήμης ενός από τους επτά σοφούς της αρχαιότητας: "Χαριτωμένα, μάλιστα, μιλούσε και ο Βίων, ότι, όπως οι μνηστήρες, μη μπορώντας να πλησιάσουν την Πηνελόπη, συνευρίσκονταν με τις υπηρέτριές της, έτσι και κείνοι που δεν μπορούν να κατακτήσουν τη φιλοσοφία, Πολιτισμός και Φυσική Eπιλογή

Ολόκληρο το Κείμενο

αποσκελετώνονται σε άλλες εντελώς ανάξιες μελέτες". [Πλούταρχος, Περί παίδων αγωγής. 7D]